بازگشت
مهاجران افغان، تحمل فشارها و سختی های آوارگی
محمداسحاق فیاض محمداسحاق فیاض

امروزها دو کشورهمسایه ما ایران و پاکستان فشارهای سختی را بر مهاجران افغانی در این دو کشور آورده اند، شرایطی که نه حکومت افغانستان پاسخ گوی آن است و نه مهاجران توان تحمل چنین شرایطی را دارند. وزارت داخله ایران گفته است که 200 هزار افغانی مجرد ایران را ترک کرده اند و تمام پناهجویان مجرد افغانی باید تا ختم ماه جوزا ایران را ترک کنند. به گفته محمد تهوری مدیرکل اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی ایران می گوید آن دسته از اتباع افغانی که مجرد هستند تا پایان جوزای امسال فرصت دارند تا وضعیت خود را مشخص کنند و پس از این تاریخ دارندگان برگه های تعیین تکلیف باید ایران را ترک کنند. از سوی دیگرحکومت پاکستان روز 25 ماه می میلادی را آخرین مهلت برای اخراج مهاجران بدون مدرک قانونی در ایالت خیبر پشتونخواه این کشور اعلام کرده است. پاکستان این ضرب‌الاجل را حدود یک ماه پس از افزایش ناآرامی‌های گسترده در ایالت خیبر پشتونخواه اعلام کرد.

در حال حاضر هم نزدیک به سه میلیون مهاجر افغان در پاکستان به سر می‌برند و از آن جمله حدود یک میلیون نفر بدون مدارک قانونی اقامت در پاکستان هستند. گفته شده که هشتصد هزار مهاجر بدون مدرک در ایالت خیبر پشتونخواه و 200 هزار نفر در دیگر مناطق مختلف پاکستان به سر می‌برند. پولیس پاکستان اعلام کرده که صدها مهاجر افغان بدون مدرک قانونی در ایالت خیبر ایجنسی این کشور را بازداشت کرده اند. سراج احمد خان شاروال پشاور گفت که در نخستین عملیات موسوم به "جستجوی مهاجران بدون مدرک" بیش از 250 تن گرفتار شده اند. در حال حاضر ماموران پولیس بدنبال آن عده از افغان های مهاجر در ایالت خیبر ایجنسی هستند که مدرک قانونی مهاجرت در اختیار ندارند و هم چنین برای ماموران پولیس در خیبر ایجنسی نیز دستور داده شده که تمامی اسناد مهاجران که وارد پاکستان می شوند را به دقت بررسی کنند. او دلیل این تصمیم را جلوگیری از ورود دوباره مهاجران برگشت شده و ورود تازه مهاجران بدون مدرک در خاک پاکستان خواند.

در برابراین فشارها تنها واکنش وزارت عودت مهاجرین افغانستان این بوده است که از پاکستان خواسته است تا در برابر اخراج مهاجران افغان کشورهای همسایه از خد خویش تن داری نشان دهند. اسلام‌الدین جرات، سخنگوی وزارت امور مهاجران افغانستان گفته است که اگر پاکستان این مهاجران را به صورت گروهی اخراج کند، برای افغانستان "دردساز" خواهد شد و افغانستان آمادگی پذیرش مهاجرانی را که اخراج می گردند، ندارد. او افزود: "ما در گذشته تجربه‌هایی از چنین اخراجهای دسته‌جمعی مهاجران داشته‌ایم. هر گاه این دو کشور (ایران و پاکستان) دست به اخراج اجباری و دسته‌جمعی مهاجران می‌زنند، در حقیقت جمهوری اسلامی افغانستان هیچگاهی پذیرای چنین چیزی نخواهد بود".

از سوی دیگر عمر داوود زی سفیر افغانستان در پاکستان می گوید که اخراج اجباری پناهجویان افغان از پاکستان بنا به دلایل سیاسی صورت می گیرد. او می گوید: "اخراج اجباری، تهیه مکان برای زندگی و آنهم برای تعداد کثیری از پناهجویان افغانستانی در پاکستان به معنی فشار سیاسی بر دولت افغانستان است". به هرحال این فشارها بالای مهاجرین به هردلیلی که هست، امروزها شرایط سخت و دشواری را برمهاجران افغان در ایران و پاکستان ایجاد کرده است.

این فشارهابالای مهاجران افغان در ایران و پاکستان زمانی صورت می گیرد که سازمان ملل برای روز جهانی مهاجران دربیستم جون آمادگی می گیرند، روزی که در آن از مهاجران تجلیل می گردد، اما مهاجران افغان در آستانه فرارسیدن این روز تحشت شدید ترین فشارها در ایران و پاکستان قرار دارند.

مردم افغانستان نزدیک به چهار دهه است که آوارگی و مهاجرت را به عنوان راه گریز از مشکلات و شرایط دشوار زندگی انتخاب کرده اند. سه عامل اساسی آنان به مهاجرت واداشته اند، نبود امنیت، فقر و بیکاری، تا10 سال پیش وقتی مهاجری خود را به ایران، پاکستان یا دیگر کشورهای جهان می رساندند، آنان را به عنوان مهاجر و آواره مورد پذیرش قرار می دادند، به همین دلیل صدها هزار مهاجر طی دو دهه و نیم گذشته حق اقامت دایم در کشور های مختلف پیدا کردند. اماپس از سقوط طالبان و استقرار نظام دموکراسی در افغانستان، هیچ گاه سه عامل یادشده برای مردم افغانستان برطرف نگردید، در حالی که میلیونها تن از مهاجرین به کشورشان بازگشتند، اما ناامنی، فقر و بیکاری همچنان سایه های شوم خود را برسر مردم گسترانید و باردیگر سیل مهاجرت های دوباره آغاز گردید، اما این بار شرایط مهاجرت بسیارفرق کرده بود، دیگر مهاجران افغان آن محبوبیت قبلی را در انظار مردم جهان نداشت، پذیرش این مهاجران بسیار سخت و دشوار گردیده بود، دیگر بسیاری از کشور ها به آنان به عنوان یک مهاجر نمی گریستند، برای مهاجران جدید افغان کلمه پناه جو را بکار نمی بردند.

درطول 10 سال با آن که شرایط مهاجرت برای افغانها بسیار سخت و دشوار شده است اما هیچ گاه روند مهاجرت نسبت به گذشته کاهش نیافته است، حتی اگر شرایطی مانند 10سال قبل برای مهاجران فراهم گردد، شاید نیمی از مردم افغانستان دست به مهاجرت های دسته جمعی بزنند و این نشان می دهد که شرایط زندگی برای افغانها در کشورشان تاچه اندازه سخت و دشوار است.

در ایران و پاکستان این مهاجران به عنوان مهاجران قانونی و رسمی شناخته نشدند، به همین دلیل تعداد مهاجرانی که فاقد مدرک در این دو کشور هستند و یعنی در طول ده سال اخیر مهاجر شده اند بیشتر از مهاجران دارای مدرک هستند که طی سی یا چهل سال اخیر به عنوان مهاجر در این دو کشور مدرک شناسایی گرفته اند و زندگی می کنند.

شرایط سخت و دشوار افغانستان افغانها نه تنها در ایران و پاکستان مهاجر ساخته بلکه آنان را روانه کشورهای مختلف نیز کرده اند، از جمله استرالیا و کشورهای اروپایی آنهم از راه قاچاق با شرایط بسیار سخت و دشوار. با آنکه جنگ و ناامنی در افغانستان رو به افزایش است، اما متاسفانه کشورهای اروپایی در برابر پذیرش مهاجران افغان با اکراه و تردید عمل می کنند، با آن که براساس آمار اتحادیه اروپا میزان مهاجرت افغانها درحال افزایش است، اما میزان پذیرش آنان در کشورهای اروپایی اندک است. مهمترین عامل پناهندگی ناامنی و جنگ است که انسانها را آوراه می کند، در افغانستان نه تنها این عامل سبب مهاجرت می گردد، بلکه فقر و بی کاری  نیز سبب مهاجرت و آوارکی افغانها بخصوص در کشور های همسایه می گردد. براساس آمارهاي رسمي كه از سوي سازمان ملل درافغانستان انتشار يافته است بيش از 40 درصد مردان و بيش از 60 درصد زنان درافغانستان بيكار هستند. كساني كه آمار شان در ليست افراد شاغل يا صاحب كار قرار گرفته اند نيز كساني هستند كه بسياري از آنان شغل دايمي ندارند، بلكه در آمد كوتاه مدت يا منقطع دارند و دولت افغانستان اين افراد را جزء افراد بيكار به شمار نياورده اند.یک مطالعه تحقیقی جدید نشان میدهد که در حال حاضر يكي از دلایل عمده مهاجرت های فرامرزی از افغانستان به پاکستان و ایران و نیز به سوی کشورهای اروپایی (که معمولا نسل جوان کشور را شامل می گردد) و نیز استرالیا (با آن همه خطراتی که دارد)، فشار های اقتصادی و پيدا كردن كار می باشد.

واقعيت قضيه اين است كه افغانستان به سرزمين تضادها و پارادوكس ها تبديل گرديده است. از يك سو جنگ، ناامني، بي كاري و عدم توسعه و انكشاف افغانستان مردم افغانستان را مجبور به مهاجرت مجدد از اين كشور ميكند و از سوي ديگر مهمترين نهاد سازمان ملل در امور پناهندگان يعني كميشنري عالي سازمان ملل درامور پناهندگان، مهاجران افغانی را که برای کسب یک لقمه نان مهاجر شده اند آنان را به عنوان پناهنده و مهاجر نمي پذيرد. اين افراد در وطن شان از يك سو امنيت ندارند و از سوديگري نه سرپناهي دارند و نه لقمه ناني براي زندگي مي توانند پيدا نمايند و به ناچار دست به مهاجرت مي زنند. مهاجرتي كه از هيچ حقوق انساني برخوردار نيست و هيچ نهاد طرف دار حقوق بشر از آنان حمايت نمي كنند.

به هرحال حکومت افغانستان وزارتی را برای عودت مهاجران ایجاد کرده است باید کاری بکند و طرحی روی دست گیرد، در طول ده سال گذشته این وزارت بجایی این که برای مهاجران کاری بکند و طرحی بریزد، هرزمان که بالای مهاجران افغان فشار زیادی آمده است و انان را اخراج کرده اند و شرایط زندگی را برای آنان تنگ کرده اند، فقط اعلام کرده است که" افغانستان شرایط پذیرش مهاجران را ندارد"! نعلوم نیست که این عدم شرایط کی برطرف می گردد و چرا این وزارت راهکاری را در این زمینه ارایه داده نمی تواند؟.


June 10th, 2012


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل اجتماعي